De bouw van het nieuwe Museum Arnhem is in volle gang. Ondertussen spraken wij met museumdirecteur Saskia Bak over haar ‘ambassadeurschap’ bij Arnhems Hert. Het ‘ambassadeurschap’ houdt in dat wanneer Saskia in haar netwerk iets gelijksoortig hoort of ziet, ze graag kijkt of er een link te leggen is met Arnhems Hert. Een van de initiatieven die Saskia aan Arnhems Hert verbonden heeft, is het project Duurzame Mode 025.
Vertel eens over dat project? ‘Duurzame Mode 025 is een project dat zich bezighoudt met het verduurzamen van het modesysteem. Dat is relevant voor Arnhem, omdat hier veel modeontwerpers zitten die met verduurzaming bezig zijn. Modeontwerpers lopen alleen vaak tegen het grote modesysteem aan. Katoen wordt in India verbouwd en in Myanmar geverfd met zware gifstoffen. Dat heeft invloed op het milieu: in de Primark vind je een shirtje voor nog geen 10 euro. Dat shirt kun je na 3x dragen weggooien. Er wordt veel (ongedragen) kleding verbrand, omdat er steeds weer wat nieuws in die winkels moet hangen. De grote mode-industrie is een van de vervuilendste industrieën ter wereld. Voor modeontwerpers is het interessant om te kijken of zij lokaal een duurzamer systeem kunnen opzetten. Door bijvoorbeeld grondstoffen en ontwerpen lokaal in te kopen. Arnhems Hert zet zich in voor het lokaal inkopen van duurzame producten. Het ‘geld’ kan opnieuw lokaal besteed worden en blijft circuleren binnen die lokale economie.’
“De grote mode-industrie is een van de vervuilendste industrieën ter wereld. Voor modeontwerpers is het interessant om te kijken of zij lokaal een duurzamer systeem kunnen opzetten. Door bijvoorbeeld grondstoffen en ontwerpen lokaal in te kopen. Arnhems Hert zet zich in voor het lokaal inkopen van duurzame producten. Het ‘geld’ kan opnieuw lokaal besteed worden en blijft circuleren binnen die lokale economie.”
Je verbindt (culturele) initiatieven aan het Arnhems Hert die zich bezighouden met het thema ‘duurzaamheid’. Heb je een voorbeeld dat jou raakt? ‘Een actueel voorbeeld dat ter discussie staat, is dat Nederland varkens fokt met stikstof en alle vraagstukken van dien. We transporteren varkens naar Italië. De varkens worden daar geslacht en de parmaham komt verpakt terug naar Nederland. Voor mij worden deze ‘oude modellen’ alleen maar sterker door de coronatijd. We hebben een systeem bedacht waar we alles op één plek brengen, of laten doen, waar het op dat moment het goedkoopste is. Daardoor ga je voorbij aan allerlei neveneffecten, die misschien wel schadelijker en indirect veel duurder zijn, dan dat korte-termijn-gewin. Arnhems Hert zoekt oplossingen voor dat soort vraagstukken. En dat is dan nu met een lokale munt, maar als je verder denkt, dan zou die munt eigenlijk niet eens nodig zijn. Die ‘digitale munt’ vind ik zelf misschien niet zo interessant… wat ik veel interessanter vind, is dat Arnhems Hert mensen tot nadenken zet.’
Lokaal samen een duurzamer systeem opzetten. Hoe zou dat kunnen werken voor kunstenaars? ‘Kunstenaars leggen vaak kritische en reflectie systemen bloot. Kijkers van kunst worden geduid op processen die er in de wereld zijn. We zien in kunstwerken hoe bepaalde systemen werken of wat een achterkant van een bepaald proces is. Lokaal een duurzamer systeem opzetten is eigenlijk wat je met name ontwerpers ziet doen. Ontwerpers zijn bezig met het vinden van nieuwe oplossingen en nieuwe modellen. Dat vindt het Arnhems Hert belangrijk en wij, Museum Arnhem, ook heel interessant. Persoonlijk vind ik dat trouwens ook. Het is belangrijk dat we juist lokaal gaan kijken hoe we als individu of kunstenaar, als ondernemers of een bedrijf de dingen samen beter (en duurzamer) kunnen organiseren.’
“Ontwerpers zijn vaak bezig met het vinden van nieuwe oplossingen en nieuwe
modellen. Dat vindt het Arnhems Hert belangrijk en wij, Museum Arnhem, ook heel interessant.”
Is duurzaamheid een belangrijk thema voor Museum Arnhem? ‘Ons hoofdthema is Kunst en Samenleving. Dat betekent dat we kijken naar het fundamentele en de actuele discussies. Dus niet per se naar een hype of de heel snel voorbijgaande dingen. Eén daarvan is de duurzaamheidsdiscussie en de manier waarop de mensheid met de planeet omgaat. Het nieuwe Museum Arnhem wordt duurzaam gebouwd, voor zover dat natuurlijk kan in het monumentale pand.
We kijken bijvoorbeeld naar warmte- en koudeopslag, naar zonnepanelen en waar we onze koffie en thee inkopen. Het liefst duurzaam en van lokale leveranciers. Binnen de duurzaamheidsdiscussie vinden wij het belangrijk dat we ook nadenken over het materiaal die we gebruiken in de opstelling van tentoonstellingen. In ‘De Kerk’, waar Museum Arnhem nu tijdelijk zit, werken we met lokale architecten en leveranciers. Het materiaal dat bij tentoonstellingen wordt ingezet gaat uit van standaardmaten, zodat je heel weinig afsnijsel hebt en dus bijna niks weggooit. We kijken of we materialen kunnen hergebruiken. Dit zijn o.a. de uitgangspunten m.b.t. duurzaamheid, waar we mee proberen te werken.’
Ik ben nieuwsgierig naar het betaalmiddel voor de lokale architecten en leveranciers. Ik ga ervan uit dat het (nog) euro’s betreft? ‘Dat klopt ja, dat zou natuurlijk met Arnhems Hert kunnen. Het punt is alleen een beetje: ‘Wil je dat zoiets gaat werken, dan heb je voldoende schaal nodig.’ Dat is er op dit moment nog niet. Ik zou het mooier vinden wanneer je het lokale betaalmiddel kunt overslaan. Daar waar het kan, organiseren wij de zaken lokaal. We doen dat gewoon en dat is eigenlijk ook vanzelfsprekend. Als iemand in jouw keten dan ook zoveel mogelijk lokaal probeert te organiseren? Dan komt het uit op hetzelfde principe: het geld wordt lokaal besteed.’
Het gaat jou dus niet per se om die lokale munt. Het gaat erom dat Arnhemmers bewuster worden van duurzaamheid, samen lokaal besteden en elkaar helpen. ‘Ja, precies. Arnhems Hert, de digitale munt, is een middel om meer duurzaam en lokaal in te kopen. Mensen gaan kijken naar de processen van voedsel, kleding en stellen zichzelf de vraag of het niet beter georganiseerd kan worden? Dat vind ik heel goed aan het Arnhems Hert, dat men zich bewuster wordt van geld dat steeds meer naar grotere (Tech) bedrijven gaat. Die lopen er mee weg. De zonne- en windparken in Noord-Holland worden bijvoorbeeld met heel veel subsidiegeld neergezet om aan de energiebehoefte te voldoen, maar dat is de energiebehoefte van de grote Tech-bedrijven. Voor die bedrijven is het heel gemakkelijk om belastingvrij ergens in Nederland een datacenter neer te zetten. Dat gaat dan wel ten koste van je land en landschap. Mensen bewust maken van dat soort mechanismen, daar gaat Arnhems Hert in mijn beleving o.a. heel erg over. Dat vind ik een belangrijk thema in mijn werk en ook in mijn privéleven.’
“Arnhems Hert, de digitale munt, is een middel om meer duurzaam en lokaal in te kopen. “
Welke rol speelt duurzaamheid in jouw privéleven? ‘Privé probeer ik wat je kunt doen, te doen. Dat vind ik belangrijk. De systemen zijn alleen soms zo ingewikkeld dat je het eigenlijk nooit goed genoeg doet. Onlangs kwam Arjen Lubach met het bericht: “Ga allemaal van het gas af”. Er is verzet tegen houtverbranding in biomassa centrales, enzovoorts. Het ingrijpen op grote systemen is heel ingewikkeld. Daar kun je cynisch van worden. Aan de andere kant denk ik zelf, waarom zou je de kleine stapjes die je al kunt zetten, laten zitten? Als we daar allemaal zo over denken, dan kom je een stapje dichterbij duurzamer zijn.
Wat ik kan doen, doe ik. Ik doe mijn boodschappen zoveel mogelijk bij (lokale) winkels en bestel niet online. Lokale winkeliers, zoals de boekhandel, steun ik veel liever. Een boekhandel heeft mij meer te bieden, die kan mij ook advies geven. De boeken zijn dan niet per se duurzaam, maar het scheelt wel veel transport kosten. Verder eet ik biologisch en weinig vlees én ik heb zonnepanelen.’
Kunnen we in het nieuwe Museum Arnhem straks ook een toegangskaart kopen en betalen met Arnhems Hert? ‘Ja, die mogelijkheid willen we zeker bieden. Arnhem is juist een stad waar veel ontwerpers en kunstenaars zitten. Deze mensen werken individueel en die steunen wij graag met dingen. Het is interessant als er een werkbaar systeem is waar je lokaal producten en diensten bij elkaar kunt afnemen. Of dat nou gaat om grondstoffen of een eindproduct, je moet dat hele proces samen doen. Als jij dat belangrijk vindt en eraan mee kunt werken, dan moet je dat gewoon doen. Dat kost je misschien iets meer moeite, maar je krijgt er een duurzame en lokale economie voor terug.’
Ben je nieuwsgierig geworden naar Arnhems Hert en wil je deelnemer worden? Bekijk deze pagina voor meer informatie.
