In gesprek met Heidi Leenaarts-Nijhof, deelnemer van Arnhems Hert en initiatiefneemster van United Economy: een duurzaam handelsnetwerk van gelijkgestemde ondernemers die actief willen bouwen aan een eerlijke, sociale en groene economie.
‘Toen ik 12 jaar was, had ik een gedachte en een voornemen om 30% van mijn maandelijkse vaste inkomen te doneren aan een goed doel. Van het voornemen is niets gekomen, maar die gedachte kwam terug en daarmee creëerde ik mijn nieuwe basis: hoe ik in het leven wil staan. Na mijn baan bij de ING Bank ben ik mij gaan verdiepen in het geldsysteem, hoe het werkt en waar geld naartoe gaat. Ik ontdekte dat er andere praktijkvoorbeelden zijn die heel goed werken binnen een lokale samenleving.’
Die praktijkvoorbeelden gaan over circulair geld. Wat is dat precies? ‘Mijn kijk op circulair geld of eigenlijk mijn definitie ervan, is dat het geld is waarbij je ervan bewust bent dat het niet weg is wanneer je het hebt uitgegeven. Je kunt namelijk sturen op de circulatie van het geld en gericht op doelen die je belangrijk vindt. Als gemeenschap vind je die bijvoorbeeld belangrijk. Of in de politiek, een duurzaamheidslobby, bestrijding van armoede of voor mensen die zich vrijwillig inzetten en daar niet voor betaald krijgen. Bij het gebruik van circulair geld heb je dus een gezamenlijk én een maatschappelijk doel. Dat doel ondersteun je niet eenmalig. Met de circulatie die je opzet, blijf je het doel langdurig dienen.’
Het gezamenlijke doel van (Arnhemse) ondernemers is dat zij de wereld mooier willen maken door ondernemerschap en de koopkracht.’
Wat zou het gemeenschappelijke doel zijn voor bijvoorbeeld Arnhemse ondernemers? ‘Arnhemse bedrijven die lid zijn van de Arnhemse Hert gemeenschap willen waarde creëren binnen de lokale samenleving. Arnhemse consumenten doen inkopen bij Arnhemse bedrijven, omdat ze een bewuste aankoop willen doen. De bedrijven laten het geld rondcirculeren binnen de duurzame en lokale economie van gelijkgestemden. Het gezamenlijke doel is dus dat zij de wereld (Arnhem) mooier willen maken door ondernemerschap en de koopkracht.’
Welke rol speelt United Economy hierin? ‘United Economy is een aanvulling op de lokale netwerken binnen Nederland. Wij zijn er voor bedrijven met een duurzame maatschappelijke visie op ondernemerschap en zichzelf zien als een landelijk bedrijf. Koffiebranderij Peeze is een Arnhems bedrijf, maar hun klanten zijn niet alleen Arnhems. Peeze zou ervoor kunnen kiezen om alleen lid te zijn van Arnhems Hert, maar daarmee beperken ze zich. Het lidmaatschap bij United Economy is van waarde, omdat het geld dan landelijk blijft circuleren, binnen het circulaire geld netwerk, zowel voor inkoop als verkoop.’
Kun je met Arnhems Hert in andere Nederlandse steden met circulair geld betalen? ‘Ja. Zo werkt het. De lokale initiatieven plus United Economy maken deel uit van het landelijke platform Circulair Geld Nederland (Circuit Nederland). Dan is de “munt” volledig bij elkaar besteedbaar. Je merkt als bedrijf geen verschil bij zowel het betalen als het ontvangen van circulair geld.’
Dus je bent niet beperkt tot het ondernemen in eigen stad. Wat is er dan lokaal aan Arnhems Hert? ‘Dat lokale gevoel creëer je samen. In het Arnhemse hebben ondernemers contact met elkaar, dus het eerste waar je aan denkt is: “Kan ik deze samenwerking of inkoop met Arnhems Hert betalen?” Als dat kan en het voelt goed, dan doe je dat. Maar als je in Arnhem geen bedrijf kunt vinden en in Alkmaar wel, dan kies je eerder en bewust voor een bedrijf in Nederland, dan eentje in China. Met duurzaam ondernemen realiseer je een ‘samen-economie’ waar het geld primair lokaal in eigen stad of landelijk besteed wordt.’
Je betaalt je energierekening nu met euro’s of je huur, de boodschappen en het personeel. Als je dan nieuwe aankopen doet, bedenk je niet of dat ook lokaal kan, omdat je in een patroon zit.
Hoe word je een Arnhems Hert ondernemer? ‘Dat heeft vooral te maken met de mindset van iemand of de visie van een ondernemer of een bedrijf. We besteedden nu euro’s eigenlijk als een vast patroon. Je betaalt je energierekening met euro’s of je huur, de boodschappen en het personeel. Als je dan nieuwe aankopen doet, bedenk je niet of dat ook lokaal kan, omdat je in een patroon zit. Pas als je Arnhems Hert hebt verdiend, dan ga je bewuster nadenken over waar en hoe je het kunt besteden.’
Noem eens een voorbeeld. ‘Je hebt bijvoorbeeld al jaren een schoonmaakbedrijf in dienst. Bedenk dan eens of je tevreden bent met dat schoonmaakbedrijf, misschien wil je een andere en misschien kan dat wel met Arnhems Hert? Hetzelfde kun je je afvragen met de inkoop van koffie/ thee, brood of het inhuren van een creatief bureau. Je gaat bewuster nadenken over hoe je circulair geld kunt uitgeven en ook hoe het geld weer bij je terug kan komen.’
Aanmelden en het openen van een circulair geld rekening is heel eenvoudig. Vervolgens moet je in boekhouding één ding doen, namelijk een extra bankrekening toevoegen en dat is het.
Er zijn Arnhemse ondernemers die lokaal en duurzaam willen ondernemen, maar het is nog een drempel om zich aan te melden. Hoe komt dat denk je? ‘Als circulair geld op een gegeven moment een bekender fenomeen is, dan sluiten steeds meer ondernemers zich aan. Bekendheid helpt, dan ga je je afvragen “Waarom doe ik er eigenlijk nog niet aan mee?” Die drempel ligt meer in de mindset en niet zozeer in de praktijk. Aanmelden en het openen van een circulair geld rekening is heel eenvoudig. Vervolgens moet je in boekhouding één ding doen, namelijk een extra bankrekening toevoegen en dat is het. Nu hoor ik vaak dat ondernemers zich nog niet aanmelden, omdat ze niemand kennen waar ze zaken mee kunnen doen. Dat is wel jammer, want zij kunnen nu al van belang zijn voor de toekomst van de stad en ook van Nederland. Het is belangrijk dat mensen en ondernemers zelf zeggenschap hebben over de besteedbaarheid van geld. Bij United Economy vinden we dat het niet meer bij de banken en aandeelhouders moet liggen. Dat gebeurt nu met de euro. Wij willen niets aan de euro veranderen, want daar geloof ik niet in, maar we gaan wel laten zien dat het anders kan. Daar geloven wij in en ook de ondernemers die al aangesloten zijn.’
Hoe komen we bij het begin van de toekomst? Welke initiatieven hebben we bijvoorbeeld nodig om te groeien met lokaal en duurzaam ondernemen? ‘Ik moet denken aan een gesprek die ik laatst had met de initiatiefneemster van Stichting VIPE, uit Helmond. Zij verzamelt gebruikte pruiken, reinigt en modelleert ze voor kankerpatiënten. VIPE bestaat inmiddels vijf jaar en ze doet dit samen met een groep vrijwilligers, waar ook een kapsalon aan gerelateerd zit. Haar wens is, en daarom hadden wij contact, om deze vrijwilligers een kleine circulaire vergoeding te geven. De vrijwilligers werken er hard voor en sommige hebben iets meegemaakt waardoor ze nu geen betaald werk kunnen doen. Deze mensen creëren wel veel waarde en tonen langdurige inzet.
De kapsalon heeft geen verdienmodel, ze bedacht toen dat ze onder het lokale MKB een sponsoractie kunnen organiseren. Het ingezamelde geld kan direct worden omgezet in lokaal circulair geld. Dat geld wordt vervolgens gebruikt om de vrijwilligers een circulaire vergoeding te geven, ofwel een stukje waardering!’
Hoe kan zo’n initiatief interessant zijn voor ondernemers en ook zorgen voor groei binnen die lokale gemeenschap? ‘Ondernemers kunnen deze actie sponsoren en weten dat het circulaire geld weer bij hen, als lokale gemeenschap, terug kan komen. Stel jij bent een accountant, dan wil je natuurlijk een prachtig lokaal initiatief sponsoren. Je doneert 1000 euro, dat wordt omgezet in lokale circulaire euro’s. Alleen komt dat geld waarschijnlijk niet bij jou terug, omdat je bedrijven hebt als klant.
De vrijwilligers die een circulaire vergoeding krijgen gaan misschien wél bij de lokale bakker brood halen. En die lokale bakker heeft een accountant nodig en wil misschien wel jou als accountant, omdat je in het lokale netwerk zit. De accountant wordt hier niet rijk van, maar heeft wel het besef dat hij of zij iets doet wat voor de hele lokale gemeenschap goed is. De accountant heeft met deze sponsoring dus een eigen lokaal netwerk gecreëerd met klanten en leveranciers.’
Zo’n verhaal is inspirerend en geeft een gevoel van kracht. “Wij, de lokale ondernemers, bepalen wat er gebeurt met onze economie.”
Welke rol speelt circulair geld in jouw leven? Hoe besteed je het en hoe is de verdeling tussen euro en circulair geld? ‘Ik ontvang en geef best wel veel circulair geld uit, met Uniteds en ook met Arnhems Hert. Zakelijk verdien ik Uniteds en ik heb een privérekening aangemaakt voor Arnhems Hert, dus ik pas ik het ook toe door mijzelf privé circulair geld over te maken van mijn zakelijke rekening.
Het is leuk om naast mijn Uniteds rekening ook een Arnhems Hert rekening te hebben, wezenlijk is het niet anders. Ik heb en kan circulair geld besteden in mijn eigen stad. Ik geef het uit bij Bakkerij Tom van Otterloo, we halen er brood voor het hele gezin. Boodschappen doe ik 2x per week bij de bio-supermarkt Odin, dus niet álle wekelijkse boodschappen. De reden is eigenlijk alleen, omdat ik er ver voor moet fietsen. Haha. Koffie koop ik bij Peeze en bij Restaurant FoodVia ga ik soms wat drinken of eten. Oja, bij de Groene Vos koop ik cadeautjes.’
Is er een bedrijf of organisatie die je mist, waar je graag met Arnhems Hert zou willen betalen? ‘Iets meer horeca zou ik leuk vinden. En een slager, kledingwinkels en de kapper.’
Dat klinkt als alles wat we nodig hebben en de leuke uitstapjes. ‘Ja, klopt. De NS zou ook heel fijn zijn en een fietsenmaker. Alle gewone uitgaven inderdaad.’ Zou een groot bedrijf als de NS realistisch zijn? ‘Ik denk nu niet, maar op termijn misschien wel. Soms kun je verbaast zijn dat het ineens toch blijkt te kunnen. De Triodos Bank is ook lid en doet actief mee, Greechoice ook. Dat zijn grote bedrijven. Zij moeten er wel iets extra’s voor doen, maar toch doen ze het. Dus in die zin is een groot bedrijf én een duurzaam vervoermiddel als de NS niet onmogelijk.
Bio-supermarkt Odin was eerst nog afwachtend, zouden we er wel nieuwe klanten mee krijgen? Toen kreeg de directeur ineens het idee om de Odin ledenpas in te zetten. Dat maakt het administratief veel makkelijker. Odin hoeft daardoor het landelijke kassasysteem niet te veranderen. De betaling gaat via de ledenpas, dus wie weet zit er een slimmerik bij de NS en blijkt deelname bij Unit Economy gewoon te kunnen!’
Jouw geld maakt de duurzaamheid sterker, niet dat ene bedrijf. Jij doet niet alleen, maar samen met consumenten en ondernemers die dat ook belangrijk vinden.
Wij hebben nu voornamelijk gesproken over bedrijven en ondernemers, maar what’s in it voor de particulier? ‘Als jij een consument bent die het fijn vindt om soms bewuste aankopen te doen, zoals biologische voeding of groene energie. Dan is het voor jou extra fijn dat je weet dat jouw koopkracht niet eenmalig, maar steeds opnieuw aan duurzaamheid ten goede komt. Jij hebt niet alleen biologisch gekocht, maar de winkel besteed hetzelfde geld aan groene energie of een accountant die in een elektrische auto rijdt. De account betaalt daarvan de energie van zijn elektrische auto. Die energieleverancier doet de inkoop van koffie/ thee bij Koffiebranderij Peeze, enzovoorts. Dus dan heeft jouw geld niet eenmalig een positief effect, maar steeds weer opnieuw. Het blijft maar doorgaan. Jouw geld maakt de duurzaamheid sterker, niet dat ene bedrijf. Jij doet niet alleen, maar samen met consumenten en ondernemers die dat ook belangrijk vinden.’
Ben jij privé ook een duurzaam persoon? ‘Ik probeer wel duurzaam te leven en ik vind armoede wel echt een thema wat ik onacceptabel vind, dat het er is bedoel ik. Van binnen voel ik mij wel heel erg duurzaam, in mijn gedrag lukt dat niet altijd. Ik douche vaak te lang, dat is wel met groene energie, maar dan nog. Het is niet duurzaam om lang te douchen. Ik gebruik wel vaak de fiets of de trein als vervoersmiddel, maar heel af en toe pak ik ook de auto. Niet alles in mijn leven is duurzaam, maar ik probeer het wel.’
Je zegt het nu eigenlijk zelf, de juiste mindset is nodig om de stap te maken naar een duurzamer bestaan en ondernemen. ‘Wat een heel mooi streven zou zijn, is dat meedoen met circulair geld ervaren gaat worden door mensen als de eenvoudigste stap om te doen. Dus als jij helemaal niks met duurzaamheid hebt, dan houdt het denk ik op. Dan is er geen match. Maar als jij denkt: ‘ergens vind ik dat ik iets moet doen’, maar je hebt nog grijze energie en je rijdt elke dag auto. Met circulair geld kun je al een kleine stap zetten door af en toe een lekker broodje kopen bij de lokale bakker. Het netwerk gaat jou vervolgens inspireren en uiteindelijk word je duurzamer, zo zou het moeten werken lijkt mij. Dat begint inderdaad bij de mindset.’
United Economy heeft laten zien dat het huidige geld, de euro, niet de enige manier is. Het kan anders. Alle stappen die worden gezet zijn voor ons heel waardevol.
Tot slot geef ik je het toekomstbeeld van een 50/50 verdeling van (circulair) geld in Nederland. Zou dat een doel kunnen zijn van United Economy en hoe blijf je dan op het juiste spoor? ‘50/50 zou heel waardevol zijn, maar dat is het nu ook al. Dat komt omdat ik naar een wereld kijk in ontwikkeling en ook naar de mens en mijzelf in ontwikkeling. Het gaat om die ontwikkeling. Het ultieme geluk blijkt er niet te zijn in het leven, denk ik. Maar als jij je geluk haalt uit je omgeving, de kleine dingen. Het bezig zijn met circulair geld en stappen durven zetten… United Economy is nog steeds heel klein en stel dat blijft altijd zo, dan nog hebben wij iets bereikt. Er zijn mensen gaan nadenken, er zijn praktijkvoorbeelden gebouwd. United Economy heeft laten zien dat het huidige geld, de euro, niet de enige manier is. Het kan anders. Alle stappen die worden gezet zijn waardevol en die 50% is niet het belangrijkste doel, wel heel gaaf om je voor te stellen dat het zou kunnen, wie weet! Haha.
Het is niet zo dat hoe de euro werkt, dat dat de enige manier is. Die boodschap brengen wij steeds opnieuw over naar verschillende mensen, bedrijven, ondernemers en branches.
Het is vooral waar jij je aandacht op richt. Het doel is misschien alleen al dit soort gesprekken te hebben. Mensen inspireren en informatie geven dat het er is en het anders kan. Je bent niet gek in je hoofd als je denkt dat er iets mis is met de economie en hoe geld werkt. Het is niet zo dat hoe de euro werkt, dat dat de enige manier is. Die boodschap brengen wij steeds opnieuw over naar verschillende mensen, bedrijven, ondernemers en branches. Het onderwijs gaat er nu ook iets mee doen, dat soort waardevolle momenten van vreugde houden mij en United Economy op het spoor.’
Heidi is auteur van de boeken: ‘De Bron’ en ‘Natuurlijke Rijkdom’. Haar nieuwste boek ‘Onze economie opnieuw uitvinden’ is hier gratis te downloaden.
